Напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў 2015 года «Свабода» вырашыла прааналізаваць, што адбываецца з заходняй дапамогай Беларусі і каму яна насамрэч дапамагае?

Адказы на гэтыя пытанні журналістка «Свабоды»  Ганна Соўсь шукала ў Мінску, Берліне і Бруселі.

У аснову журналісцкага расследавання былі пакладзеныя вынікі даследавання «Роля і месца грамадзянскай супольнасці ў сістэме донарскай дапамогі для Беларусі (2006-2011)», якое ў мінулым годзе зрабіў Цэнтр еўрапейскай трансфармацыі.

Кіраўнік Беларусі, чыноўнікі і праўладныя палітыкі часта заяўляюць, што заходняя дапамога Беларусі накіроўваецца выключна на т.зв. «пятую калону» і «скіданне палітычнага рэжыму». Палітычна актыўная частка інтэрнэт-карыстальнікаў і каментатараў у сацыяльных сетках крытыкуе грамадскія і палітычныя рухі за бессэнсоўнае «праяданне» грантаў. Прадстаўнікі палітычнай апазіцыі часта абвінавачваюць адзін аднаго ў нямэтавым расходаванні сродкаў замежнай дапамогі і заклікаюць да аўдыту. Усе гэтыя абвінавачванні не заснаваныя на рэальных фактах, — сцвярджаецца ў даследаванні Цэнтра еўрапейскай трансфармацыі.

Факты пра замежную дапамогу Беларусі:

1. Асноўны атрымальнік заходняй дапамогі — беларуская дзяржава

За шэсць гадоў — з 2006 па 2012 гады — Беларусь атрымала донарскай дапамогі амаль на $755 мільёнаў. Ад 12% да 20% з яе накіроўваецца на развіццё грамадзянскай супольнасці. Астатняе атрымлівае дзяржаўны сектар Беларусі.

2. Еўрасаюз з’яўляецца найвялікшым донарам Беларусі

У структуры замежнай дапамогі Беларусі з 2006 па 2012 гады вылучаюцца пяць асноўных донараў: інстытуты Еўрасаюза ($101,66 млн.), тры краіны ЕС: Германія ($129,17 млн.), Польшча ($107,72 млн.) і Швецыя ($105,26 млн.), а таксама Злучаныя Штаты Амерыкі ($90 млн.).

3. Інстытуты ЕС выдаткоўваюць на развіццё дэмакратыі ў Беларусі 13% ад агульнай дапамогі, ЗША — 71%

У 2012 годзе ЕС разам з краінамі-сябрамі вылучылі на гэтыя мэты $65,88 млн., альбо 13% ад сукупнай донарскай дапамогі, ЗША — $64,4 млн., альбо 71% ад сукупнай донарскай дапамогі ЗША.

4. Лідэрам у сферы дапамогі дзеля дэмакратычнага развіцця Беларусі з’яўляецца Швецыя

На сферу «Дэмакратычны ўдзел і грамадзянская супольнасць» Швецыя вылучыла амаль $10 млн. — у 2011 годзе і каля $3 млн. — у 2010 годзе.

5. Агульны памер дапамогі Даніі ў 5 разоў меншы за сукупную дапамогу Германіі, але памер дапамогі грамадзянскай супольнасці Беларусі з боку двух донараў прыкладна аднолькавы

Пры гэтым дапамога грамадзянскай супольнасці складае амаль 100% усё дапамогі Даніі для Беларусі, а Германія накіроўвае грамадзянскай супольнасці каля 1/5 усіх сродкаў.

6. Падчас судоў за Плошчу ў 2011 годзе нямецкія паліцэйскія праводзілі трэнінг для беларускіх міліцыянераў на былым нямецка-польскім памежным пераходзе

З 2008 па 2011 гады на навучанне беларускіх міліцыянтаў Германія выдаткавала €248.902.

7. Германія з’яўляецца адным з найвялікшых донараў Беларусі сярод краін Еўрасаюза

З 2006 па 2012 гады яна выдаткавала $129,17 млн., гэта амаль чвэрць ад агульнай сумы донарскай дапамогі краін ЕС. 2/3 нямецкай дапамогі накіроўваецца на адукацыю. Пераважна гэта расходы на навучанне беларускіх студэнтаў ва ўніверсітэтах Германіі. Сродкі, выдаткаваныя на развіццё гэтага напрамку, фактычна застаюцца ў Германіі.

8. У Беларусі сярод усіх краін Усходняга партнёрства самая нізкая эфектыўнасць засваення дапамогі Еўрасаюза

Прычыны: зашмат узгадняючых органаў, антызаходнія настроі чыноўнікаў, адсутнасць пераемнасці і вялікая бюракратыя.

9. Пры рэалізацыі буйных праектаў на грошы Еўрасаюза ў Беларусі ствараюцца праўладныя НДА

Гэта звязана з патрабаваннем ЕС пра абавязковы ўдзел недзяржаўных арганізацый у праектах замежнай дапамогі.

10. Кіраўніцай еўрасаюзаўскага праекта коштам больш за адзін мільён еўра «Умацаванне нацыянальнага патэнцыялу ў галіне прымянення механізмаў дзяржаўна-прыватнага партнёрства ў Беларусі» з’яўляецца Алена Дадзеркіна

Яна вядомая тым, што, з’яўляючыся выкладчыцай эканомікі ў Акадэміі кіравання, набыла кватэру ў самым дарагім доме Беларусі — «доме Чыжа» ля Траецкага.

Хто ў рэальнасці з’яўляецца грантасосам? Чытайце ў наступным артыкуле.