Прагноз дырэктара Цэнтра еўрапейскай трансфармацыі Андрэя Ягорава, сустаршыні БХД Віталя Рымашэўскага і старшыні АГП Анатоля Лябедзькі.

Стэнаграма:

Анатоль Лябедзька: Прывітанне! Чарговая «Размова на траіх». І сёння мы з нашымі экспертамі вядзем размову пра 2016 год, адносіны Еўрапейскага Саюза і Рэспублікі Беларусь. Чаго нам чакаць? Пачнем з Андрэя Ягорава.

Андрэй Ягораў: Зарак такая сітуацыя, што калі пасля вызвалення палітычных вязняў, дастаткова спакойных выбараў былі знятыя санкцыі, і зараз такі перыяд, калі можа пачацца больш-менш рэальнае супрацоўніцтва, па канкрэтных праектах і кірунках супрацоўніцтва.

Анатоль Лябедзька: Не палітычных?

Андрэй Ягораў: На палітычным узроўні, я думаю, усё замкнецца пакуль што на перамовах, то бок на працягванні гэтага палітычнага дыялогу, які вось ідзе ўжо дастаткова доўгі час. Магчыма, падвысіцца ўзровень, які ёсць, але змен на палітычным узроўні чакаць не трэба. Трэба чакаць змен, звязаных з канкрэтнымі тэматычнымі кірункамі супрацоўніцтва...

Анатоль Лябедзька: Кропкавае супрацоўніцтва?

Андрэй Ягораў: Менавіта так. Кропкавае супрацоўніцтва, новыя праекты, якія адчыняюцца для Беларусі.

Анатоль Лябедзька: Да гэтага вернемся. Віталь, пасля паездкі ў Брусель, сустрэч у Еўрапарламенце, у розных структурах выканаучай улады, якія ўражанні? Ці пацвярджаецца тэзіс Андрэя наконт таго, што супрацоўніцтва будзе пашырацца, але яно будзе кропкавым і, хутчэй за ўсё, не будзе датычыць моцна зместу палітычнага дыялогу, хутчэй, яго абазначэнне?

Віталь Рымашеўскі: У стасунках Еўрапейскага Саюза з Рэспублікай Беларусь ёсць адзін дамінуючы фактар для еўрапейцаў, як мінімум, для еўрапейскай улады вынаўчай адзін важны крытэр — гэта нейтралітэт Беларусі ў вайсковых канфліктах з Украінай. І сёння еўрапейцы зацікаўлены ў тым, каб забяспечыць стабільныя межы.

Таму, безумоўна, стратэгія, негледзячы на тое, што ўнутры Беларусі ніякіх змен да лепшага не адбываецца, але стратэгія еўрапейскіх сіл, еўрапейскіх палітыкаў, еўрапейскай дыпламатыі будзе накіравана на тое, каб уцягнуць Рэспубліку Беларусь у дыялог усімі магчымымі сродкамі і забяспечыць мір і, як мінімум, стабільнвсць на гэтых усходніх межах Еўрапейскага Саюза.

 Таму я абсалютна згодны з тым, што казаў Андрэй. Я думаю, што, апроч тых дыялогаў або супрацы па асобных тэмах, будуць пробы шэрагу еўрапейскіх сіл, еўрапейскіх палітыкаў наладзіць таксама і паўнафарматнае палітычнае супрацоўніцтва з беларускімі ўладамі.

Анатоль Лябедзька: Што будзе ўплываць на змест взаемаадносін паміж афіцыйнымі Мінскам і Бруселям? Вот тое, што сказаў Віталь Рымашэўскі, можна сказаць, што знешнія чыннікі будуць наібольш уплывовымі?

Андрэй Ягораў: Ну, вось я бы не пераацэньваў геапалітычныя і геастратэгічныя фактары. Яны, канешне, уплываюць вельмі моцна і падштурхоўваюць да больш шчыльных адносін з Беларуссю, але яны не будуць ніколі вырашальнымі. Бо Беларусь сама па сабе не з'яўляецца ні донарам стабільнасці ў рэгіёне, ні поўнасцю незалежным актарам у гэтай сітуацыі. І мы бачым гэтыя перамовы па вайсковай базе, дзе Беларусь не ў самай выйгрышнай пазіцыі знаходзіцца.

Акрамя таго, ведаеце, Крым далучаны да «Саюзная дзяржавы», Беларусь дэ-факта ўцянута ў ваенный канфлікт, а мы маем гандлёвыя войны з Украінай апошнім часам, што таксама не кажа пра тое, што Беларусь ёсць поўнасцю нейтральная ў гэтым канфлікце краіна. У Еўропе разумеюць такі стан, проста яны не хочуць, каб Беларусь упала цалкам у залежнасць ад Расіі, і таму прымаюць нейкія хады, каб трошкі звязаць Беларусь і наблізіць да больш шчыльнага супрацоўніцтва з ЕС.

Вось гэтыя знешнія фактары, канешне, уплываюць. Ну, тут акрамя знешніх фактараў, ёсць пэўныя фактары, якія тіснуць на беларускую ўладу, такога аб'ектыўнага характэру. Эканамічный крызіс, напрыклад. Ён таксама вымушае быць трошкі больш лаяльнымі, бо яны зацікаўлены ў пэўных праграмах і магчымай падтрымцы з боку міжнародных і еўрапейскіх фінансавых інстытутаў. Гэта фактары, якія мы маем.

Але, яшчэ раз, калі казаць пра палітычны ўзровень супрацоўніцтва, то мы павінны казаць, а што будзе маркерам такім, што вось супрацоўніцтва палітычнае наладжанае. Першае, што стаіць на парядку дня, — гэта нейкая фармальная дамова паміж Беларуссю і Еўрапейскім Саюзам.

Анатоль Лябедзька: А што можа быць у лютым, калі мы возьмем пытанне кропкавых абмежаванняў — фінансавых і візавых, якія замарожаны на сённяшні дзень? Я думаю, што гэта будзе адна з кропах прыцяжэння, вакол якой будзе ісці дыскусія. Які, прагноз, Віталь, можа быць? Замарозка застанецца ці яна будзе знята?

Віталь Рымашеўскі: Самы аптымістычны прагноз можа быць — гэта тое, што прыастаноўка застанецца, што замарозка санкый будзе працягнутая. Таму што казаць пра вяртанне санкцый зараз, зразумела, не прыходзіцца.

Анатоль Лябедзька: Але яны могуць быць наогул знятыя?

Віталь Рымашеўскі: Яны могуць быць знятыя, і гэта сапраўдная пагроза, якая ёсць сёння. Пагроза таму, што зняццё гэтах санкцый будзе азначаць паўнафарматнае супрацоўніцтва з рэжымам, якая б там ні была рыторыка Еўрапейскага Саюза, але зняццё санкцый будзе дэ-факта азначаць прызнанне той сітуацыі, статус-кво таго стана, які ёсць у Беларусі. Статус-кво парушэній правоў чалавека, адсутнасці свабодных выбараў, адсутнасці права на незалежнае аб'яднанне, адсутнасці права на прафсаюзы, на свабоду СМІ. Статус-кво, у гэтым сэнсе, для беларускіх уладаў захаваецца.

Адпаведна, яны атрымаюць без змен, без рэформ сістэмных унутры краіны, яны атрымаюць мажлівасць развіваць супрацоўніцтва па прыкладу Азербайджана, як мы пра гэта ўжо даўно казалі. Можна паглядзець на гэтую краіну, Аліеў не адпусціў палітвязняў, тым не менш, стасункі з Еўрапейскім Саюзам у яго нашмат лепшыя сёння, чым у беларускіх уладаў. І гэта ёсць сапраўдная небяспека для грамадзян Рэспублікі Беларусь.

Анатоль Лябедзька: Наколькі рэалістычны сцэнар азербайджанізацыі сітацым ў Беларусі?

Андрэй Ягораў: Ведаеце, вось гэта азербайджанізацыя ў гэтых абставінах, якія сёння складываюцца, — гэта не самае дрэнне, што можа сёння адбыцца...

Анатоль Лябедзька: А што, можа быць яшчэ больш дрэннае?

Андрэй Ягораў: Так, можа быць яшчэ больш дрэннае, але мы, хутчэй, патрапляем у трохі другі кластар, і з намі не могуць быць выбудаваны адносіны па тыпу таго, як яны выбудоўваюцца з Азербайджанам, таму што Азербайджан эканамічна ў пэўнай ступені незалежная краіна з-за сваіх фінансавых рэсурсаў ад, напрыклад, гандлю з Еўрапейскі Саюзам. Гэта ёсць энергетычная палітыка, якая ўмешваецца, канешне, у гэтыя справы, і там будзе заўсёды вось гэты ўзровень адносін, пакуль не будзе энергетычнай рэвалюцыі.

З Беларуссю такая сітуацыя немагчымая, Лукашэнка вымушаны гандляваць у пэўным сэнсе з Еўрапейскім Саюзам і выбудоўваць нейкі больш-менш нармальны фармат гэтага супрацоўніцтва. Далей, гэта прагматызацыя адносін — яна і з Азербайджанам не надта прагмытчная. Калі мы паглядзім, а што Азербайджан мае ад Еўрапейскага Саюза...

Анатоль Лябедзька: Ну, палітычнае прызнанне. Мажлівасць прыязджаць у Еўропу.

Андрэй Ягораў: Яны не маюць санкый, но зараз з замарозкай санкцый Беларусь мае амаль тое самае, што і Азербайджан, па сутнасці. Далей, гандаль мы маем — яны маюць. Далей, узровень інвестыцый, калі мы паглядзім, колькі мае Беларусь і Азербайджан, гэта вот столькі ад Еўрапейскага Саюза ў параўнанні з, напрыклад, Грузіяй.

Анатоль Лябедзька: Але Аліеў не перадапошні нават дыктатар, а Аляксандар Рыгорыч пакуль у гэтым...

Андрэй Ягораў: Так, тут вельмі важна, калі Сікорскі публічна сказаў, калі ён яшчэ быў міністрам замежных спраў, гэта было цынічна, але вось ён выразіўся так: «Азербайджан не ёсць еўрапейская краінай». І вось для іх, для пэўнага разумення істэблішменту, тое, што дазваляецца Азербайджану, яно не дазваляецца Беларусі.

Віталь Рымашеўскі: Ведаеце, я думаю, што, як мінімум, у Азербайджане ціск і рэпрэсіі на незалежную апазіцыю нашмат больш, чым у Беларусі сёння. І гэта трэба канстатаваць. А стасункі ўжо былі лепшыя і шмат гадоў таму. І сёння ўсур'ёз стаіць у павесцы дня пытанне ў Еўропе, ці ёсць Беларусь, ці падыходзяць Беларусі еўрапейскія стандарты. Бо ўсё больш і больш кажуць, што для Расіі відавочна, бо гэта не еўрапейская краіна па сённяшнім стане. І ці здольнае беларусскае грамадства жыць у іншых...

Анатоль Лябедзька: Віталь, што хоча Брусель ад Беларусі ў бліжэйшай перспектыве?

Віталь Рымашеўскі: Брусель — гэта не маналітная структура. Усе, хто разважае пра еўрапейскую палітыку, павінны добра разумець, што, у адрозненні ад беларускай аўтарытарнай сістэмы, дзе ёсць вертыкаль улады, калі мы гаворым «Брусель», мы кажам пра розныя галіны ўлады ўсур'ёз, мы кажам пра розных людзей. І людзі, нават розныя структуры, хочуць рознага.

Анатоль Лябедзька: Калі гаварыць пра Еўрапейскі Саюз і Еўрапейскі парламент. Вось што яны хочуць на 2016 год, якое адчуванне, якая стратэгія? Што яны хочуць бачыць?

Віталь Рымашеўскі: Еўрапейскі Саюз хоча бачыць канкрэтныя крокі па змене сітуацыі ў Беларусі. Хаця б у адной з галін. Яны нават такое ўкідваюць... Ну, у нашых умовах, пряма скажам, пытанне, якое не паўплывае істотна на змену правоў чалавека, як замарозка смяротнага пакарання. І гэта нават для Бруселя будзе той крок, такая зачэпка, якая дазволіць ісці далей.

Анатоль Лябедзька: Чаго хоча Брусель ад Беларусі, ад рэжыму Лукашэнкі ў наступным годзе?

Андрэй Ягораў: Нажаль, у Бруселя няма выразных жаданняў.

Анатоль Лябедзька: Няма выразнай стратэгіі?

Андрэй Ягораў: Асабліва на адзін год. А ні выразнай доўгатэрміновай стратэгіі працы з Беларуссю, а ні выразнай кароткатэрміновай. Тое, што з’яўляецца рамкавым для гэтага, што сёння Брусель хоча ад увогуле ўсяго суседства, — гэта двух рэчаў: стабільнасці і бяспекі. Яны гэта вельмі выразна дэкларавалі ў стратэгіі новага суседства.

Анатоль Лябедзька: Стаібльнасць і бяспека.

Андрэй Ягораў: Так. А вось калі канкрэтна казаць, што мінімальна яны хочуць ў Беларусі, гэта статус падтрымання таго стану, які дасягнуты: адсутнасць жорсткіх рэпрэсій, нейкая большая там прастора свабоды. Калі вось гэта будзе гарантаванае, гэта ўжо будзе падставай для таго, каб працягнуць замарозку.

Анатоль Лябедзька: Што хоча Лукашэнка ад Бруселя?

Віталь Рымашеўскі: Зразумела, што беларускія ўлады ад Бруселя хочуць грошай. Вось калі Андрэй казаў, што эканамічны чыннік уплывае на стасункі з Еўрасаюзам, то я прашу заўважыць, што эканамічны крызіс — гэта тая з'ява, якая суправаджае сённяшнюю беларускую ўладу і сённяшнюю беларускую мадэль ад пачатку яе існавання. Пры сённяшней неэфектыўнай эканамічнай мадэлі, ну, і палітычнай, зразумела, бо ўсё гэата ўзаемазвязана, эканамічны крызіс у Беларусі будзе ўвесь час, пакуль не зменіцца гэтая сістэма. Таму, безумоўна, беларускай уладзе патрэбны грошы.

Анатоль Лябедзька: Што яшчэ? Ці грошы, грошы, грошы? Ці патрэбны нам тэхналогіі, якіх няма ў Расіі і Кітаі?

Андрэй Ягораў: Гэта звязана. Патрэбны грошы, патрэбны інфраструктурныя праекты, укладання ў інфраструктурныя праекты.

Віталь Рымашеўскі: Таксама — грошы.

Андрэй Ягораў: Але гэта трошкі іншае. Патрэбны стандарты і тэхналогіі. Патрэбны доступ на еўрапейскі рынак, у сэнсе — магчымасці выканання стандартаў і пашырэння пэўных квот. Усё гэта трэба беларускай уладзе. У канечным выніку, канешне, гаворка пра падвышэнне прыбытку Беларусі ад гэтых адносін.

Віталь Рымашеўскі: Я бы тут не пагадзіўся. Таму што калі мы кажам, што патрэбна Беларусі, то 100% — так. Але ўладзе, я сумняюся, што гэта патрэбна. Што ўладзе беларускай патрэбна еўрапейскія стандарты, што ім патрэбны свабодны гандаль з Еўропай. Ну, на тым узроўні, на якім ён ёсць — перапродаж сыравіны — ён і так сёння ёсць. А нашы тавары ў прынцыпе наканкурэнтаздольныя. Нават свабодный гандаль з Еўропай пагражае сённяшней карумпаванай беларускай эканоміцы. Таму, апроч грошай... ну, хіба што патрэбна яшчэ самарэалізацыя тых, хто знаходзіцца пры ўладзе: міжнародная прызнанне і пацісканне рук на самым высокім узроўні. Вось гэтым, я думаю, сёння, нажаль, абмяжоўваецца.

Андрэй Ягораў: Не трэба так выразна абмяжоўваць. Канешне, беларускія ўлады не зацікаўленыя ў рэальных зменах у Беларусі, але яны вымушаныя мімікрыраваць пад пэўныя рэчы, як мінімум. І вось можна карыстацца гэтым жаданнем мімікрыраваць. Як з Балонскім працэсам. Яны жадаюць быць нармальнай часткай гэтай Балонскай сістэмы, бо таксама ёсць пэўны ціск з-за таго, што ім трэба прызнанне дыпломаў. Каб падвышать колькасць замежных студэнтаў у Беларусі.Ёсць такая сітуацыя, якая склалася, і трэба карыстацца гэтай сітуацыяй, іхнімі жаданнямі і немагчымасццю зрабіць пэўныя рэчы без нас, каб паўплываць.

Анатоль Лябедзька: Давайце пагаворым, наколькі на супрацоўніцтва Бруселя і Мінска можа і будзе ўплываць Крэмль, расійскі фактар. Ці будзе ён прысутнічаць пры рэалізацыі стратэгіі і Лукашенкі, і Бруселя ў Беларусі?

Віталь Рымашеўскі: У 2010 годзе перад прэзідэнтскай кампаніей, перад датай выбараў на самым высокім узроўні былі сустрэчы ў нас з еўрапейскімі прадстаўнікамі, і вось адзін з іх, не буду агучваць яго прозвішча, калі ўзнікла пытанне пра незалежнасць Беларусі і пагрозу з боку Расіі, ён сказаў наступную фразу: «Я думаю, што аўтаноміі Беларусі нічога пакуль што не пагражае».

Так вось, насамрэч расійскій фактар уплываў адпачатку стварэння незалежнай Беларусі, расійскій фактар уплываў вельмі моцна. У тым ліку, і ў навязванні Беларусі і беларускім уладам невыгадных рашэнняў, як то размяшчэння расійскіх вайсковых баз, дзеля стасункаў з Еўрасаюзам. Я нават думаю, што сёння вось тая перамоўная пляцоўка, нібыта якой стала Беларусь, — гэта зроблена не без згоды расійскіх уладаў, бо ў іх сёння ўжо не засталося на міжнародная арэне ніякіх хаўруснікаў, і яны выкарыстоўваюць нават такія сатэлітныя блізкія дзяржавы. Таму, безумоўна, Расія будзе кантраляваць любыя крокі ў бок Захаду з боку Беларусі.

Анатоль Лябедзька: Новая рэдакцыя новага суседства. Прачытанне ў Крамлі — якія можа выклікаць эмоцыі, якая можа быць рэфлексія на новую рэдакцыю гэтага дакумента?

Андрэй Ягораў: Ну, яны супакояцца трошкі, з аднаго боку, таму што Еўрапейскі Саюз не дэкларуе экспансіяністскай палітыцы ва Усходняе суседства. А з іншага боку, то, што можа выклікать непакой, — гэта акцэнт на пытаннях бяспекі, які вельмі моцна гучыць у палітыцы суседства, дзе, у тым ліку, прапануецца ўцягванне асацыянаваных краін з ЕС — Грузію, Малдову, Украіну — у поўны фармат пабудовы агульная бяспекі. І вось гэтыя рэчы, канешне, непакояць Расію ў гэтай сітуаціі. Але, я думаю, у тым выглядзе, як вось ёсць гэтая канструкцыя сёння, яна не выглядае дастаткова небяспечнай для інтарэсаў Расіі ў рэгіёне.

З іншага боку, усё, што было дэкларавана раней, у сэнсе асацыяцыі, імкнення да збліжэння са стандартамі Еўрапейскага Саюза, захоўваецца. І паколькі гэта проста стратэгічна пагражае Расіі ў доўгатэрміновай перспектыве, то Расія будзе працягваць супрацьдзейнічаць гэтай палітыцы.

Анатоль Лябедзька: Віталь, вось вы началі, што Брусель — шматлікі, што там ёсць розныя персаналіі, розныя структуры, калі мы адкруцім плёнку крыху назад, то мы бачым, што больш актыўнымі па Беларусі былі шведы і палякі. Сюды прыязджаў і Сікорскі, і Більдт быў вельмі актыўны. Зараз, калі прааналізаваць, хто там рыхтуе пэўныя рашэнні ў тых жа структурах Еўрапейскага Саюза, я бачу немецкую дыпламатыю. І ў ведамстве Магірыні, і тут зараз ачольвае немецкі дэпутат. Ці маю я рацыю, што ўзрастае прысутнасць немецкай дыпламатыі на гэтым этапе, заместа польска-шведскай? Ці, можа, я памыляюся?

Віталь Рымашеўскі: Абсалютна я з вамі згодны, таму што нават узгаданае ў далучэнні Беларусі да Балонскага працэса, да еўрапейскай сістэмы адукацыі — вялікая заслуга ў гэтым, лобінг быў з боку немцаў, і я сумняюся, што Беларусь зараз бы нават уступіла ў Балонскі працэс без такога знешняга ціску і знешняга лобінгу. І ён захоўваецца. І зразумела, што Нямеччына сёння ў Еўропе гуляе адну з ключавых роляў у аб'яднанай Еўропе...

Таму што ёсць таксама моцны гулец — Велікабрытанія, якая дыстанцуецца ад еўрапейскіх праблем. І калі мы прызнаем і уважліва пачытаем яшчэ раз дэкларацыю, што мэта Еўропы — гэта бяспека, гэта стабільнасць, то, зразумела, першая роля сёння немецкай дыпламатыі. Бо перадусім гэта немцы плацяць за нестабільнасць, за уцекачоў, якія нахлынулі ў Еўропу.

Трэба яшчэ адзначыць, што калі мы кажам пра сітуацыю ўнутры Беларусі, карысна было б узгадаць пра тое, што ўвесь час казалі еўрапейскія дыпламаты: гэта пэўная стомленасць ад нерэалізаваных сцэнароў. У Еўропе ёсць не толькі ясная, выразная лінія на супрацу з беларускай уладай, але таксама ёсць месадж, ёсць пасланне, што безпаспяховыя сцэнары змены сітуацыі ў Беларусі прыносяць расчараванне сёння.

Анатоль Лябедзька: У нас ёсць толькі час для апошняга пытання, я задам абодвум нашым экспертам. Больш-менш зразумела са стратэгіяй Еўрапейская Саюза да Беларусі і матывацыя паводзін беларускага рэжыму, што можна чакаць ад Расіі — з гэтым мы паспрабавалі разабрацца.

Што можа і павінна рабіць грамадзянская супольнасць у гэтай сітуацыі, Андрэй?

Андрэй Ягораў: Ну, перш за ўсё, спрабаваць у гэтай новай сітуацыі дасягнуць мінімальных, але незваротных змен у пэўных кропкавых тэматычных абласцях. Вось, як рэформа вышэйшай адукацыі альбо правы людзей з абмежаванымі магчымасцямі, нейкі ўнёсак з боку праваабарончых арганізацый у канкрэтную дарожную мапу змен у галіне правоў чалавека ў Беларусі, гэта «зялёная эканоміка» і змены клімату, якія таксама на парадку дня сёння стаяць. І на гэта можна аказаць дастатковы ўплыў. Гэта малой і сярэдні бізнес і перспектыва стварэння асацыацыі еўрапейскага бізнесу ў Беларусі, дзе павінна, каб гэты працэс кантраляваўся з боку незалежных прадпрымальніцкіх структур і асацыяцый прадпрымальнікаў, зацікаўленай грамадскасці, каб гэта не было толькі выключна пад кантролем дзяржавы. Гэта значыць, што вось гэты працэс еўрапейскага дыялогу не павінен быць поўнасцю манапалізаваны дзяржавай. Грамадская супольнасць павінна вкючацца там, дзе яна можа рэальна дасягнуць пэўных змен.

Анатоль Лябедзька: Віталь?

Віталь Рымашеўскі: Ну, я бы ставіў больш амбіцыйныя задачы. Я думаю, што ў Беларусі цалкам рэальна патрабаваць ад уладаў і дамагацца змен выбарчага заканадаўства і крокаў у бок свабодных выбараў. Абсалютна згодны з ты, што сп. Андрэй Ягораў сказаў, але пры гэтым нам патрэбна вельмі добра разумець, што вось гэта стомленасць Еўрапейскага Саюза ад нерэалізаваных сцэнароў у Беларусі і таксама ад нерэалізаваных спадзеваў на дэмакратызацыю, спадзеваў на дэмакратычныя сілы Беларусі — і на «трэці сектар», і на незалежную дэмакратычную апазіцыю — у гэтым ёсць таксама і наша адказнасць, і наша віна.

Любых змен у гэтай краіне можна дамагчыся, я перакананы, — у любой сферы, альбо гэта «зялёая эканоміка», альбо гэта свабодныя выбары — пры адзінай умове: што будзе выразная стратэгія, вакол якой будуць аб'яднаны большасць дэмакратычных сіл і грамадзянскай супольнасці. Да гэтага ў Беларусі мы назіралі адваротнае. Гэта тычылася і палітычных кампаній, калі апазіцыя не здольвала адзінага кадыдата абраць, апошнія, прынамсі, 10 гадоў так было. І паміж выбарчымі кампаніямі таксама не было ўзору плённай супольнай працы.

Нават калі казаць пра грамадскі сектар, пра журналістаў, пра палітычную апазіцыю, ёсць шэраг пытанняў, па якім інтарэсы сходзяцца, ёсць шэраг пытанняў, над якімі можна разам працаваць: змена выбарчага заканадаўства, адмена смяротнага пакарання, — я магу сходу пералічыць масу такіх рэчаў. Калі прыязджаем мы ў Брусель, то вельмі часта кажам десяццю, пятнацаццю рознымі галасамі. І пэўныя сілы ў Бруселі выкарыстоўваюць не заўсёды самыя лепшыя з гэтых галасоў, каб на гэтым абгрунтоўваць сваю стратэгію. Таму яднянне вакол супольнай стратэгіі, гэта стратэгія можа быць прапанавана і з боку грамадскага, «трэцяга» сектара, магчыма, і з боку дэмакратычнай аб'яднанай апазіцыі, але калі мы будзем разам рабіць ціск на ўладу, разам рэалізоўваць супольную стратэгію, тады і тое, што сказаў Андрэй...

Анатоль Лябедзька: На гэтым час наш завершаны. Сёння з удзелам нашых экспертаў — Андрэя Ягорава і Віталя Рымашэўскага — мы размаўлялі над стратэгіяй-2016, якая можа быць з боку Еўрапейскага Саюза ў адносінах да Беларусі. Натуральна, што на ўсе деталі не хапіла часу, але мы завершылі тым, што патрэбна не толькі дарожная мапа Бруселя па Беларусі, што і калі рабіць, але і грамадзянскай супольнасці не перашкодзіў бы такі дакумент, каб аб'ядноўваць свае намаганні і рабіць Беларусь новую і еўрапейскую.

Да новых сустрэч. Для вас «Размова на траіх», як заўсёды, без купюр і цэнзуры.

АГП-ТБ